KAUKAZ – POŁOŻENIE, PODZIAŁ, KRAJE

Przez wieki region Kaukazu uważany był za rozległe i niezwykle tajemnicze miejsce na ziemi. Za równo od strony północy jak i południa sprawiało wrażenie mieszkańcom innych państw jako nieodgadniona zagadka, która skrywa tajemnice. Ostatecznie na tak nieumiarkowanym terenie znalazły schronienie różne ludy i narodowości etniczne, które w razie jakiejkolwiek napaści politycznej mogły skryć się w wysokich i bezpiecznych górach rozległego Kaukazu.

GDZIE ZNAJDUJE SIĘ KAUKAZ?

Kaukaz jest na tyle obszerny, że rozłożony na mapie zyskuje dostęp do aż dwóch mórz – do Morza Czarnego od strony zachodniej i Morza Kaspijskiego od strony wschodniej. Z kolei od północy leży w najdalszym, południowym zakątku wielkiej Rosji, a od południa kończy Europę i styka się z Azją Zachodnią. Jest to jedno z nielicznych miejsc na ziemi, gdzie mamy do czynienia z tak wieloma możliwościami przyrody – z bujnymi zieleni pastwiskami, czystymi jak łza jeziorami, jednymi z najwyższych w świecie górami i oczywiście aż dwoma morzami. Nic zatem dziwnego, że wielu z nas wybierając się na wakacje lub inny wyjazd często sięga wzrokiem na Kaukaz. Znajdziemy tam niemal wszystko – gościnność, piękno przyrody, bujną historię i pyszne potrawy.

JAKI ZASTOSOWANO PODZIAŁ?

W kwestii podziału jakiegokolwiek regionu warto wspomnieć o dwóch możliwych kryteriach: historyczno-politycznym i geograficzno-fizycznym. W przypadku Kaukazu nie są one jednoznaczne aż do dzisiaj, z czego wynika kilka nieścisłości. Do opisywanego regionu Kaukazu nie zalicza się np. Kaukazu w Europie Wschodniej jak również Krymu. Od południa przyjęło się traktować, że Kaukaz kończy się na Gruzji, Armenii i Azerbejdżanie, co nie budzi niczyich wątpliwości, jednak mała część Wyżyny Armeńskiej (wchodzą w skład Kaukazu) należy już do Azji.

Większe trudności sprawiać może północna część regionu, ponieważ w tej kwestii jeszcze trudniej o dokładność. Jak wyżej pisaliśmy jest nią południowa część Rosji, jednak trudno ustalić, w którym momencie kończy się Kaukaz. W sowieckiej geografii mogliśmy niegdyś przeczytać o Obniżeniu Kumsko-Manyckim, które jest długą kotliną zaraz pod górami. W teorii mogłoby się to sprawdzić, gdyby nie fakt, że zamieszkująca te tereny ludność słowiańska przez wieki nijak się miała kulturowo do tradycji ludności kaukaskiej. Dopiero z czasem przyjęli od nich niektóre elementy muzyki i męskie stroje ludowe.

KAUKAZ PÓŁNOCNY I POŁUDNIOWY

Kaukaz jako region dzielimy zatem na Północny i Południowy, co tym razem zupełnie naturalnie wynika z usytuowania przestrzeni względem warunków przyrodniczych. Dlatego w północnej części wyróżniamy takie kraje jak Północnokaukaski Okręg Federalny Rosji, a w nim Inguszetię, Czeczenię, Dagestan, Osetię Północną i kilka innych mniejszych, a także Kraj Krasnodarski, Kałmucję i część obwodu rostowskiego. Część północna od południowej oddzielona jest poprzez wysokie szczyty, które ciągną się od jednego morza aż do drugiego. W Południowym Kaukazie wyróżniamy Gruzję, Armenię i Azerbejdżan.

W wyniku skomplikowanej historii regionu obecnie na Kaukazie znajduje się około 70 grup etnicznych, które składają się z ludności mieszkającej tu od początku istnienia, a także z ludności napływającej. Dzielimy je na 4 podstawowe grupy:

• ludy kaukaskie – zaliczamy tutaj Gruzinów, Abchazów, Czeczenów, Inguszy, Lezginów, Kabardyjczyków, Awarów i innych
• ludy indoeuropejskie – wyróżniamy Ormian, Ukraińców, Rosjan, Greków, Kurdów, Osetejczyków i innych
• ludy tureckie – tak nazywamy Azerów, Kazachów, Turkmenów, Karaczajów i innych
• ludy semickie – wyłącznie Asyryjczycy